Een tijd geleden, vlak na de een van de terroristische aanslagen in Europa, was ik bij een meditatiebijeenkomst. We zaten een uurtje en praatten daarna over de wereld. Ik vroeg me af of ik me eigenlijk wel iets moest aantrekken van alle ellende die ik via het scherm op me afgevuurd kreeg. Aanslagen, oorlog: het lijkt allemaal een ver-van-mijn-bed-show.
Een boeddhistisch stel dat er ook was vond van niet. De man en de vrouw vertelden me dat ze bewust gestopt waren met het volgen van nieuws. Ze waren er veel gelukkiger door.
Ik vond dat best een zinnig besluit. Slecht nieuws is toch een beetje de mentale variant van smerig voedsel: dat neem je toch ook niet vrijwillig in? De Boeddha schijnt te hebben gezegd dat, zoals een gevilde koe insecten aantrekt, zo is de mens hulpeloos verloren aan de zintuiglijke ervaringen die zich aan hem opdringen. We zijn allemaal kwetsbare gevilde koeien. Waarom zouden we ons dan bewust laten bevuilen?
Boeddhisme hoort niet achter een betaalmuur, vinden wij. Maar we hebben wel steun nodig van onze donateurs om onze artikelen te maken. Wil jij hieraan bijdragen? Overweeg dan om donateur te worden of eenmalig te doneren.
Ook de verkiezingen dringen zich in deze verkiezingstijd weer als een dikke strontvlieg aan ons op. Moet ik mij als spiritueel persoon (of gewoon als persoon) bezighouden met politiek? Het idee is populair dat politiek er voor je persoonlijke geluk niet toe doen. En ook niet voor je spirituele ontwikkeling: “Bekommer je niet om de wereld”, zei de Boeddha.
Bovendien heb ik nooit veel vertrouwen in de politiek gehad. Ik vind dat politici teveel gedreven worden door machtswellust, dat mijn stem te weinig invloed heeft en dat de democratie niet echt een democratie is. De verkiezingen geven me dan ook het machteloze gevoel dat ik het eigenlijk nooit goed kan doen. En die machteloosheid ga ik uit de weg met spiritualistische onverschilligheid: Iedereen maakt zijn eigen waarheid, zijn eigen wereld.
Maar het is natuurlijk een illusie dat ik me op deze manier kan terugtrekken uit aardse zaken. Ik ben namelijk in de wereld. En of ik het nu wil of niet: ik ben ervan afhankelijk. Ik woon in gebouwen die niet door mij zijn gebouwd, ik gebruik spullen die niet door mij zijn gemaakt, en ik bezit kennis en vaardigheden die anderen aan mij gegeven hebben. We zijn –in een heel praktische zin— allemaal met elkaar verbonden. Ook met de democratie waarin we leven, en dus ook met politici, die door de eeuwen heen hun best hebben gedaan om van de totale wildernis aan mensen en belangen een enigszins bestuurbaar, vrij en leefbaar gebied te maken.
Betrouwbaar zijn politici niet, zeker niet in verkiezingstijd. En ja ze willen allemaal macht en invloed, en frauderen, en overleggen in achterkamertjes van torentjes waar niemand ze kan zien. En natuurlijk kunnen ze niet alles waarmaken wat ze beloven. En het democratisch systeem is misschien helemaal niet zo democratisch als we zouden willen. Het is nooit helemaal goed. Maar het is er wel en we doen het ermee. Beter zijn we de politici dankbaar dat ze zich voor jou in allemaal bochten wringen zodat jij op je kussentje Ohm Mani Padme Hum kunt blijven zingen. Politici zijn de ijzervreters van Samsara.
Ik las eens dat het zeven generaties kan duren voordat idealen werkelijk zijn gerealiseerd
TweetCorrespondent-correspondent Rob Wijnberg schreef: “politiek is georganiseerde ontevredenheid”. Dat is eigenlijk heel boeddhistisch van hem. Ontevredenheid – dhukka — is volgens boeddhisten de chronische staat van het universum. We hoeven dan ook niet van politici te verwachten dat ze ons hiervan zullen bevrijden (ook al beloven ze dat allemaal). Ik kwam een ontnuchterende tekst tegen van de inmiddels overleden Theravada-monnik Sri Dhammananda Maha Thera die stelt dat “er een grens is aan de mate waarin een politiek systeem het geluk en welzijn van haar bevolking kan beschermen. Geen enkel politiek systeem, hoe ideaal het ook lijkt, kan voor vrede en geluk zorgen zo lang de mensen in het systeem gedreven worden door hebzucht, haat en waanzin. “
Er is gewoon een grens aan wat politiek kan doen. Er is ook een grens aan de verlichte samenleving, in ieder geval aan de mate waarin de samenleving verlicht zal raken in jouw korte leven. Ik las eens dat het zeven generaties kan duren voordat idealen werkelijk zijn gerealiseerd. De wereld waaraan je bouwt is de wereld van later.
De keuze of en hoe je je wilt verhouden tot de samenleving is helemaal aan jou. Stem, stem niet, protesteer, consumeer, of vegeteer op je meditatiekussen. Maar aan de wereld ontsnappen is niet mogelijk. Je bent nu eenmaal een gevilde koe.
Mocht je wat houvast nodig hebben in politieke tijden gebruik dan de onderstaande (uit het Engels vertaalde) voorschriften voor de geëngageerde boeddhist, opgesteld door vredesactivist en zenmonnik Thich Nath Hanh.
Lees ook de originele tekst op Lion’s Roar
From “Interbeing: Fourteen Guidelines for Engaged Buddhism,” Revised edition: Oct. 1993 by Thich Nhat Hanh, published by Parallax Press, Berkeley, California.
Titelbeeld: Hayfield