Boeddhisme en geweld

In 2013 verschijnt op de voorkant van TIME Magazine het vastberaden gezicht van Ashin Wirathu, een Birmese boeddhistische monnik. Eronder staan de woorden: ‘The Face of Buddhist Terror’. Wirathu ziet moslims, die ongeveer 5% van de bevolking van Birma uitmaken, als een bedreiging voor het land en haar cultuur.

Wirathu geeft regelmatig haatpreken vanuit zijn woonplaats in Centraal-Birma, waarin de moslims ervan langs krijgen. “Ze vermenigvuldigen zich snel, en ze stelen onze vrouwen en verkrachten ze”. Hij is van mening dat de boeddhistische gemeenschap in Birma beschermd moet worden. Het radicale boeddhisme in Birma heeft al geleid tot lynchpartijen en acties waarbij hele moslimdorpen zijn platgebrand en moslims afgeslacht.

Wirathu is charismatisch en heeft macht. Hij heeft ook Facebook, waarop hij zijn boodschap verspreidt onder zijn volgers. Hij is erg in zijn nopjes over de verkiezing van Trump als president van de VS, en schreef er een gedichtje over waarin hij Donald Trump eert als geliefd leider die nationalisme tot een belangrijke prioriteit maakt:

Public security is the most important consideration / Donald Trump is the real leader / People love him so much / Nationalism is the priority.”

Thailand

Er werd heftig gereageerd toen in de jaren ’60 en ’70 de communistische partij in Thailand voet aan wal kreeg. Tussen 1971 en 1973 werden daar zo’n 3.000 communisten vermoord. Phra Kittiwuttho was een boeddhistische monnik die in de communisten de belichaming van Mãra – in het boeddhisme de demoon van verleiding die mensen ervan weerhoudt om verlicht te raken— zag. Het communisme was voor hem een bedreiging voor het land en voor de religie, daarom vond hij dat geweld tegen communisten gerechtvaardigd was: “Want wie de natie vernietigt, de religie, of de monarchie, zulke beesten zijn geen complete personen. We moeten daarom niet de intentie hebben om mensen te vermoorden maar Mãra; dit is de plicht van alle Thai.”

Als je een communist vermoordt dan vermoord je dus niet een mens, maar een manifestatie van het Kwaad, is de logica. De haatzaaierij van deze monnik en andere anticommunistische krachten leidde onder andere tot een bloedbad op de Thammasat Universiteit in Bangkok waar op 6 oktober 1976 het vuur werd geopend op demonstrerende studenten, waarbij 46 doden vielen.

Japan en WOII

In 1997 verscheen Zen at War van Brian Daizen Victoria, waarin wordt beschreven hoe de meeste zenmeesters in Japan het nationalisme en militarisme ondersteunden, onder andere met propaganda waarin moorden verheerlijkt werd en zelfmoordacties werden toegejuicht. Ook werd er door boeddhisten geld ingezameld voor gevechtsvliegtuigen. Zenmeesters die later een grote rol hebben gespeeld in Zen naar het Westen brengen spoorden met poëtische woorden Japanners aan tot de strijd in de ‘heilige oorlog’.

Neem D.T. Suzuki, een belangrijk figuur binnen de moderne boeddhistische traditie, die in de jaren ‘60 nog genomineerd werd voor een Nobelprijs voor de vrede, die tijdens de oorlog stelt dat het “niet de krijger, maar het zwaard [is] dat doodt”: “hij heeft niet het verlangen om iemand pijn te doen, maar de vijand verschijnt en maakt zichzelf tot slachtoffer. Het is alsof het zwaard automatisch de daad van rechtvaardigheid voltrekt, die een daad is van barmhartigheid.”

Ook Yasutani Hakuun, die meerdere scholen in de Verenigde Staten vestigde, zei in 1943: ,,Natuurlijk moet men doden, zoveel mogelijk doden. Men moet, in harde gevechten, iedereen in het vijandelijke leger doden. Tijdens het moorden moet de krijger zijn tranen inslikken en deze zenwaarheid in gedachten houden: ,,Je doodt terwijl je niet aan het doden bent.”

Japanse soldaten kregen tijdens de Pacifische Oorlog een spirituele training waarin sterven op het slagveld werd gezien als de ultieme uiting van spirituele verlichting. Zo’n drie miljoen Japanners kwamen om in de strijd, en er werden in die tijd zo’n 20 miljoen – veelal Chinese — ‘vijanden’ vermoord.

De Nederlandse zenstudent Ina Buitendijk, die getrouwd is met een man die in een jappenkamp op Java heeft gezeten, leest ‘Zen at War’. Geschokt door wat ze leest over haar geliefde traditie gaat ze brieven schrijven aan de door haar zo gerespecteerde scholen in Japan, en ze krijgt zowaar excuses van veel van de opvolgers van de in de oorlog actieve zenmeesters, die decennialang gezwegen hebben over hun rol in de oorlog.

Sri Lanka

In Sri Lanka is sinds 2012 een beweging actief die zichzelf de Bodu Bala Sena (BBS –Buddhist Power Force) noemt. Net als Wirathu in Myanmar is BBS van mening dat het boeddhisme in Sri Lanka bedreigd wordt door moslims en andere externe krachten. Zo bestormden ze in 2013 onder andere een hotel met een ‘Buddha Bar’: het associëren van de Boeddha met een bar wordt gezien als heilgschennis. De BBS kreeg steun van de overheid: twee hotelmanagers werden gearresteerd door de politie.

In juni 2014 werd ging het gerucht dat een boeddhistische monnik was aangevallen door moslims. Een aantal dagen hield de leider van de BBS een toespraak:

“In dit land hebben de nog steeds een Singalese politie, en nog steeds een Sinhalees leger. Als er na vandaag een moslim of andere verstekeling ook maar een vinger uitsteekt naar een Singalees… dan zal dit hun einde betekenen.”

Na de toespraak vonden er rellen plaats in Sri Lanka tegen moslims waarbij 4 mensen omkwamen en waarbij zo’n 10.000 mensen hun huis kwijtraakten. De BBS ontkent betrokkenheid maar werd door meerdere partijen beschuldigd verantwoordelijk te zijn voor de rellen. Nieuws over de rellen werd door de Singalese overheid gecensureerd.

Dreiging

Bij al deze gebeurtenissen speelt nationalisme een rol, en de drang om een eigen gebied of identiteit te beschermen. In zowel Birma als Sri Lanka is het de minderheid van moslims die het moet ontgelden: een onbekende vijand met een ander denkkader en een slecht imago –net als de communisten in Thailand. En het is erg verleidelijk om vanachter het beeldscherm hoofdschuddend de aanstichters van deze haatcampagnes te veroordelen.

De Dalai Lama veroordeelt deze gebeurtenissen en stelt dat mensen die naar geweld grijpen geen oprechte boeddhisten kunnen zijn. Daar zit wat in: geweldloosheid is erg belangrijk binnen het boeddhisme. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Wanneer je gefrustreerd bent, wanneer je niet krijgt wat je wilt of wanneer je je bedreigd voelt in je bestaan is het niet makkelijk om vrij te blijven van angst en woede. Blijkbaar ook niet wanneer je boeddhist bent.

Kijk naar de documentaire Terreur, bron van angst
Een indringend boeddhistisch egodocument van filmmaker Camiel Zwart en zijn worsteling met de angst die onze samenleving steeds meer in een wurggreep lijkt te nemen.
Lees meer >>