Mens durf te leven: boeddhisme en de YOLO-drang.

YOLO dus. Je Leeft Maar Eén Keer, maar JLMAK is nauwelijks uit te spreken. Je hebt geen geld maar koopt toch die gewilde schoenen/smartphone/vliegticket, want YOLO. Je hebt last van je enkel, maar gaat toch sporten, want YOLO. Je moet morgenochtend vroeg op om stukken te schrijven maar belandt tóch weer op een donkere dansvloer, want YOLO. Op het YOLO-moment zijn andere dingen belangrijker dan verstandige zaken.

Boeddhisten hebben doorgaans niet bepaald een YOLO-imago. Boeddhisten zijn verstandige mensen. Ze springen niet uit de band en onthouden zich van onnozele genoegens. Boeddhisten temmen de geest om zich een weg te banen op het Pad naar Verlichting. Juist handelen, daar draait het om. Op stommiteiten rust een taboe.

Leef!
Een beetje boeddhist beoefent bovendien op ieder moment van de dag oplettendheid. En YOLO klinkt niet erg oplettend. Het roept eerder tragische beelden op van bezopen tieners en studenten bij wie hun avond eindigt met een twijfelachtige bedpartner of in eenzaam overgeven op de wc. Meer iets voor mensen die de columns op VICE serieus nemen dan voor de brave borsten van BodhiTV dus. Maar VICE-lezers zijn ook mensen, en YOLO is niet voor niets een mateloos populaire kreet. Het is een soort mantra. Het doorbreekt iets, het inspireert. Heeft YOLO een spirituele betekenis?

In 2013 verscheen het boek Fuck it!, geschreven door John C. Parkin. Hij vond dat veel mensen er baat bij zouden hebben om eens wat vaker Fuck it! te zeggen tegen het verlammende gesputter van hun innerlijke kompas. Heb je een baan die niet bij je past? Is je leven niet naar je zin? Fuck it! Neem ontslag, volg je droom, leef je leven! Het boek werd een bestseller, en samen met zijn vrouw geeft Parkin nu speciale Fuck It-retraites waar mensen kunnen leren om The Fuck it Life te leven.

Het is niet zo raar dat Fuck It! een succes werd. Het leven is kort en veel mensen hebben tegenwoordig alle vrijheid. Toch komen velen in een leven terecht wat ze stiekem helemaal niet willen, omdat hen al vanaf hun jeugd wordt ingepeperd dat ze niet gelukkig maar ‘verstandig’ moeten zijn. Maar waarom zou je tijd steken in een leven dat je eigenlijk niet wilt leven? Met Fuck it! maak je een keuze! Je steekt je middelvinger op naar verwachtingen van anderen en je komt zelf weer aan het roer. Volgens de schrijvers van Fuck It! werkt het bevrijdend. En denk maar eens terug aan de laatste keer dat je vanuit de diepste krochten van je onderbuik oprecht maling had aan de rest van de wereld: hoe fijn was dat?

YOLO mag dan misschien niet geclaimd zijn door een spiritueel koppel, het doet het net als Fuck it! prima als bevrijdend mantra. Op deze manier klinkt YOLO al een stuk minder onoplettend, en ook een stuk boeddhistischer. Want boeddhisme mag dan over juist handelen gaan; de kers op de boeddhistische taart is toch echt bevrijding. En soms moet je even hoognodig bevrijd worden van je eigen verstand zodat je een ander aspect van jezelf de ruimte kunt geven. De geest moet getemd, maar af en toe moet hij ook even worden uitgelaten.

Iemand die heel erg YOLO was is Ramses Shaffy. Zijn compromisloze omarming van het moment maakte hem geliefd en gewild. Tot op de dag van vandaag inspireert hij anderen om eens wat meer YOLO te zijn (mens, durf te leven!). Maar Shaffy had een alcoholprobleem en moest op den duur meerdere flessen wodka drinken om de dag door te komen. YOLO kan ook te ver gaan.

Ga dood!
Behalve een modern ‘Carpe Diem!’ is YOLO ook een hedendaagse memento mori. YOLO helpt je beseffen dat het leven kort is. De Spaanse jongen in With Real Stars Above my Head weet, zodra hij hoort dat hij ziek is, ineens meteen wat hij wil en vertrekt met gevaar voor nog meer lichamelijke schade naar de Himalaya. Je hoort het vaker: mensen die iets ernstigs overkomt krijgen ineens veel helderder voor ogen wat belangrijk is.

Die ervaring schijn je ook op te kunnen roepen zonder een ernstige aandoening op te lopen. Daarvoor schakel je de hulp in van…boeddhisten! Against the Stream, de Boeddhistenpunkers, organiseren in San Fransisco zogeheten ‘year to live’-programma’s, waarbij cursisten samen een jaar lang gaan doen alsof ze nog maar een jaar te leven hebben. Een vrij vertaalde quote van de website:

“In onze cultuur wordt de dood vaak onder het tapijt geveegd. Maar weinig mensen reflecteren op de onvermijdelijkheid van de dood, en dat het ieder moment kan gebeuren. De Boeddha raadde aan om precies dat te doen. Niet om ons bang te maken, maar om de dood te gebruiken als een onderwerp voor reflectie waarmee we de kwetsbare, vluchtige en kostbare aard van onze levens leren inzien.”

Stel dat je nog maar een jaar te leven had? Wat zou je dan doen? Zouden ‘verstandige’ dingen nog steeds voorrang krijgen boven je YOLO-drang? Zou je toch die wereldreis maken? Of zou je juist eens echt tijd gaan maken voor vrienden of familie? Of verandert er misschien wel heel weinig en ga je alleen iets minder hard werken?

De Middenweg
Het achtvoudige pad dat boeddhisten volgen (juist spreken, juist handelen, juiste intentie, etc.) wordt ook wel de Middenweg genoemd. Het is de balans tussen dogmatisch de regels volgen en ingaan op de drang naar genot. YOLO is de hedendaagse koan, de paradox die moderne levenskunstenaars op het rechte pad houdt. Mensen die verkrampt zijn in hun drang om verstandig te zijn kunnen wijsheid vinden in een volmondig YOLO. En voor mensen die doorgeslagen zijn in hun onverstandige gedrag kan YOLO helpen om gas terug te nemen.

Ramses Shaffy zong: “je leeft maar heel kort, maar een enkele keer. En als je straks anders wilt kun je niet meer.” Ook jíj gaat dood. Verspil je tijd dus niet, of verspil hem zo goed mogelijk. Verstandige boeddhisten zeggen YOLO!