TV: Zen en de kunst van compassie

India is het land waar Boeddha vandaan komt, maar het boeddhisme is er al eeuwenlang zo goed als verdwenen. Hindoes, moslims, christenen en ontelbare andere spirituele bewegingen kleuren er de straten. Maar ze botsen en bestrijden elkaar ook, net als in de rest van de wereld. Ver weg van de drukte, in het zuiden van India heeft de Jezuïet en zenmeester Ama Samy een meditatiecentrum gesticht, waar westerlingen en Indiërs samen de stilte zoeken. Hij verenigt christendom en boeddhisme, zonder water bij de wijn te doen en zonder er een soep van te maken.

Nu te zien op npo.nl >>

In de onwaarschijnlijke mooie tuin van Bodhi Zendo centrum, een oase in de chaos van India, ontvouwt Samy zijn jeugd. Hij was een arme wees die plotseling de mogelijkheid kreeg om op het seminarie van Madurai te studeren. Maar hoe hard hij ook probeerde een ingang te vinden, hij vond het spirituele leven er gortdroog. Daarom trok hij er als jonge priester op uit. Hij verbleef in Hindoe ashrams, leefde een tijdje als bedelmonnik en vertrok na lang soebatten bij zijn meerderen naar Japan om bij Yamada Koun, een zenmeester in Kamakura in de leer te gaan. Zonder zich bewust te zijn trad hij in de voetsporen van de bekendste boeddhistische monnik uit de geschiedenis: Bodhidharma. Deze mythische figuur verliet India in de vijfde eeuw om in China het boeddhisme te onderwijzen. Zijn manier van meditatie ontwikkelde zich daarna in Japan tot het zenboeddhisme.

Een paar jaar later vestigt Ama Samy zich als eerste zenmeester in India. Maar het is geen simpele cirkel die rondkomt. De wereld van religies is complex en in beroering. In zijn Bodhi Zendo centrum komen de tijdelijke bewoners vanuit alle windrichtingen. Er zijn serieuze zenstudenten, jonge reizigers die komen chillen, nieuwsgierige Indiërs, hindoes, christenen en alles daartussenin. Ze vertellen wat zij er komen zoeken en wat ze er vinden. Ze kunnen zich actief inzetten in het centrum en de sociale projecten die erbij horen, zoals een montessorischool voor de armste kinderen uit de buurt.

Ama Samy heeft voor iedereen dezelfde vraag: hoe kunnen we de wijsheid van zen combineren met het christelijke uitgangspunt van compassie? Het is de grote vraag niet alleen voor de bezoekers van het centrum, maar voor een wereld waarin intolerantie steeds meer de boventoon lijkt te voeren.

Zen en de kunst van compassie is een productie van de boeddhistische stroming bij de KRO-NCRV en hier online te bekijken bij de NPO.

Een film van Pat van Boeckel.