Op retraite in Plum Village. Mediteren met een ijsje

De wereld gaat naar de knoppen, en er moet hard gewerkt worden om daar iets aan te doen. Dat is wat ik althans geloof als ‘spiritueel strijder die zijn meditatie serieus neemt’. Daarom ga ik af en toe op retraite: een periode waarin ik afzondering zoek en in serene stilte werk aan mijn complexen. En dat natuurlijk dikke ernst. Dacht ik. Totdat ik me deze zomer liet verrassen tijdens een retraite in Plum Village, de boeddhistische gemeenschap in Frankrijk, opgericht door Thich Nhat Hanh. Wat bleek?  Er is wifi en je kunt in het winkeltje ijsjes kopen…

Op retraite in Plum Village: dikke pret

Tot nu toe deed ik altijd vipassanaretraites, waarbij je tien dagen lang tien uur per dag mediteert in volledige stilte. Ik wilde weleens ergens anders kijken en besloot de zomerretraite van Plum Village te doen. Plum Village is een klooster in Zuid-Frankrijk dat is opgezet door Thich Nhat Hanh (ook wel Thay genoemd, wat leraar betekent), een oude Vietnamese zenmeester die back in the day een belangrijke rol speelde bij het stichten van vrede in Vietnam. Nu zet hij zich in om vrede te verspreiden met zijn Order of Interbeing.

Zo ook in Plum Village, een paradijsje dat uit drie zogeheten Hamlets bestaat: minidorpjes waar monniken wonen. Hier worden de vijf Mindfulness Trainings – een moderne expressie van het achtvoudig pad De benaming voor het pad naar verlichting, ook wel: de opheffing van het lijden. in de praktijk gebracht.

Ik verblijf in de Upper Hamlet, thuis van de monniken en vrijgezelle mannen, gezinnen en hier en daar een jong stelletje. Het zorgvuldig gecultiveerde landgoed ziet er een beetje uit als een kruising tussen een Van Gogh uit zijn Franse tijd, een Aziatische tuin en een gezinscamping: je bevindt je tussen Zuid-Franse heuvels met oude kerkjes en zonnebloemen in volle bloei, maar er zijn ook meertjes met lotusbloemen en bamboegewassen. Daaromheen staan de vele tentjes van de kamperende bezoekers (inclusief Nederlanders).

Op retraite in Plum Village voelt in eerste instantie meer als een verblijf in een vakantieparadijs

Er was vermaak in alle soorten en maten. Denk: voetbal- en basketbalveldje, een pingpongtafel, bordspelletjes en koorddansen op een slackline. Dat was wel even wennen voor deze gelouterde meditator. Ik was gewend aan de ‘all-work-no-play’ vipassanaretraites van Goenka. Waar je samen met alle andere onwrikbare ‘Boeddha’s’ in ‘Edele Stilte’ de diepste trauma’s aangaat. Niet in Plum Village. Hier was wifi en kon je in het winkeltje ijsjes kopen.

Wordt er dan niet gemediteerd in Plum Village? Zeker wel! Er is elke ochtend een vroege geleide meditatie, en gedurende de dag zijn er meerdere momenten waarop je in de grote meditatiehal aan groepsmeditaties kunt meedoen. De hal is altijd open voor wie voor zichzelf wil mediteren (of voor wie een middagdutje wil doen). Iedere dag is er de mogelijkheid tot werkmeditatie waarbij je een paar uurtjes helpt op de Happy Farm, de biologische akker van Plum Village. Verder waren er veel extracurriculaire ontdek-jezelf-activiteiten zoals een workshop boventonen zingen (tuit je lippen, zing oooooh en beweeg je tong, et voilà, je zingt als een Franciscaner monnik!), een improvisatieworkshop door een Colombiaanse beroepsclown, en een spoedcursus Vipassanameditatie door een monnik die op bezoek was vanuit een ander klooster.

Niets moet, alles mag, was een beetje het devies. Er zijn geen verplichtingen. Je mag overal aan deelnemen, maar wanneer je ergens geen zin in hebt dan doe je dat gewoon niet. Zelfs de monniken leken een vakantiegevoel uit te stralen, maar misschien is dat ook een beetje een bijkomstigheid van het vak. Ik had een paar dagen nodig om mijn werkmentaliteit bij te stellen, maar naarmate de week vorderde kon ik me steeds beter overgeven aan het vredige vakantiesfeertje. Het gemeenschapsleven voelde als een verademing en bleek ook een mooie training ground te zijn waarbij overal weer iets nieuws te beleven viel en iedereen elkaar de gelegenheid gaf om iets dieper in zichzelf te kijken dan normaal.

Bovendien werd hier wel degelijk serieus de Dhamma onderwezen. Thich Nhat Hanh was er zelf ook om iedere ochtend een talk te geven voor de complete gemeenschap. Hij spreekt gemakkelijk over de grote onderwerpen: liefde, lijden, compassie en de verbondenheid van alle dingen. Deze plaatst hij in de context van de beoefening. Die beoefening draait simpel gezegd om het steeds weer terugkeren naar het hier en nu. Daar kun je een vrede vinden die er altijd is, ongeacht de omstandigheden (let op: makkelijker gezegd dan gedaan!). Na zijn talks leidde de zenmeester een loopmeditatie, een bijzonder ritueel waarbij de hele gemeenschap in stilte achter een onverstoorbare Thay aan loopt.

Plum Village voelde voor mij als een soort cursusweek ‘vrede voor beginners’.

De belangrijkste les voor mij: je kunt blijkbaar té serieus bezig zijn met een beter mens worden, zo serieus dat je er diep van gaat fronsen en vergeet dat je ook plezier kan maken. Maar dat hoeft niet altijd: je mag ook gewoon gelukkig zijn! Ook wanneer de wereld niet helemaal in orde is. Ik leerde daarmee ook dat mijn drang om mezelf en de wereld te verbeteren soms nogal averechts werkt. Een monnik met wie ik sprak kon dat beamen. Hij vertelde dat hij pas écht mensen kon gaan helpen toen hij eindelijk leerde stoppen met het moeten willen helpen van mensen.

Ik denk dat Plum Village een mooie plek is waar vrede en gemeenschapsleven in de praktijk worden gebracht. Mensen die nieuw zijn in het hele meditatiegebeuren kunnen er voor het eerst ruiken aan een soort vrede die dieper gaat en bestendiger is dan de vrede die op de gebruikelijke campingvakantie heerst. Mensen die behoefte hebben aan verdieping van hun contact met de mensen om zich heen kunnen er leren hoe het is om in een gemeenschap te leven. En de serieuze spirituele strijders zoals ik? Die kunnen zich eens ontspannen en een ijsje eten.

Titelbeeld: Plum Village

Het hele jaar door kun je Plum Village bezoeken. Wil je meer lezen, kijk dan op de website van Plum Village.
Bekijk ook de documentaire over Thich Nhat Hanh en Plum Village.